مدارس نظامیه و تاثیرات علمی و.. چاپ 1358

چاپ دانشگاه تهران 1358

نورالله کسایی 

تاسیس مدارس نظامیه در نیمه دوم قرن پنجم هجری به وسیله خواجه نظام الملک طوسی وزیر مقتدر عصر سلجوقی یکی از رویدادهای مهم علمی و مذهبی در تاریخ اسلام به شمار می رود. این مراکز که تاسیس آنها تا حدود زیادی ناشی از مقتضیات حاد سیاسی و اجتماعی آن دوره بوده است، خیلی زود منشاء تاثیرات شگرف و تحولات چشمگیر در شوؤن مختلف جامعه اسلامی گردید. این آثار که تا دیرگاهی در قسمت وسیعی از دنیای اسلام نمودار و باقی بوده، چنانکه شاید در معرض شناخت و داوری واقعی قرار نگرفته و هنوز تاریکی و ابهام بر زوایای ناشناخته آن سایه افکنده است.
تاسیس این مدارس با دوران سلطنت آلپ ارسلان سلجوقی (455 - 465 ه.ق) دومین پادشاه بزرگ این سلسله مقارن بوده است. ظهور سلجوقیان که نخستین بار از جانب شرق ایران به عرصه تاریخ اسلام قدم نهادند، آغاز دورانی جدید و پرآوازه در قسمت وسیعی از دنیای اسلام می باشد.