از سامان عقلی تا سامان هستی چاپ اصل سوئد

چاپ اصل سوئد

بسیار تمیز

---

فریدون شایان (1321 10 دی 1400) پژوهشگر و اندیشمند حوزه فلسفه بود. هنر او بیان خیلی ساده و قابل فهم بود.فریدون شایان به ادبیات کلاسیک ایران علاقهمند بود. صادق هدایت نویسنده مورد علاقه او بود.

آغاز زندگی و تحصیل
فریدون شایان در سال 1321 در تهران زاده شد. مادر او فرانسوی بود. برای همین به زبان فرانسه مسلط بود و با ادبیات فرانسه نیز آشنایی داشت. او تحصیلات دبیرستانی خود را در دبیرستان دارالفنون تهران به پایان رساند. سپس در رشته فلسفه در تهران و فرانسه ادامه تحصیل داد.

پیش از انقلاب
فریدون شایان کار پژوهش فلسفی را از نوجوانی آغاز کرد. او در سال 1340 کتاب مبارزات طبقاتی را منتشر کرد. سیری در تاریخ ایران باستان و از میمون تا انسان دو کتاب بعدی او بودند که هر دو در سال 1351 منتشر شدند و مورد استقبال مخاطب قرار گرفتند. سیری در تاریخ ایران باستان تا سال 1356 به چاپ سوم و از میمون تا انسان به چاپ پنجم رسیدند.

این کتاب از میمون تا انسان و بیان داروینیسم در آن سبب شد تا نام فریدون شایان در فضای سیاسی و فعالان چپ دهه 1350 خورشیدی و سالهای نخست پس از انقلاب 1357 تبدیل به نامی آشنا شود. این کتاب برای کنشگران چپگرا مهم بود؛ زیرا به مردم کمک میکرد تا اندیشه غیر مذهبی را بفهمند و به نظریه ماتریالیسم روی بیاورند. در آن دوره که بسیاری از جوانان به اندیشههای علی شریعتی روی میآوردند کتابهایی مانند نوشتههای فریدون شایان، منابع فکری را برای جوانان چپ و کمونیست فراهم میکرد.

فریدون شایان در دهه 1350 خورشیدی بهدلیل اندیشههای مارکسیستی، کتابخوانی و سپس محتوای دو کتاب از میمون تا انسان و سیری در تاریخ ایران باستان به زندان افتاد. او همیشه تأکید میکرد: «من دوبار محکوم شدم. یکی برای کتابی که خواندم به سه سال؛ و دوم وقتی فهمیدند که نویسنده کتاب خودم هستم به پنج سال محکوم شدم».

فریدون شایان پس از خروج از زندان، در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان فعالیتها و سخنرانیهایی داشت. او در این مسیر، برای آشنایی نوجوانان با فلسفه، به نگارش کتابی دست زد که پس از انقلاب در سال 1359 با نام نگاهی به فلسفه منتشر شد. این کتاب خیلی زود مورد استقبال مخاطب، یعنی نوجوانان علاقهمند به فلسفه قرار گرفت و طی یک سال به چاپ دوم رسید.

مهاجرت به سوئد
فریدون شایان در سالهای پس از انقلاب تا هنگامیکه که در ایران زندگی میکرد فعالیت خود را بیشتر بر ترجمه متمرکز کرد. به طوری که در فاصله بین سالهای 1358 تا 1368 دست کم 10 کتاب فلسفی و تاریخی از زبان فرانسه به فارسی ترجمه کرد. پس از افزایش سرکوب فعالان سیاسی در دهه 1360 فریدون شایان در میانه این دهه به سوئد مهاجرت کرد. او در این دوره همچنان پژوهش و آموزش را ادامه داد و بیوقفه به نگارش کتابهایی درزمینه تاریخ، فلسفه و جامعهشناسی ادامه میپرداخت.

فریدون شایان در سوئد در اتحادیه آموزشی کارگران سوئد (ABF) در استکهلم و پاتوق کتاب اندیشه در یوتبری به گروهی از ایرانیان علاقهمند، فلسفه و زیباییشناسی هنر درس میداد. او برگزاری این کلاسها بین استکهلم و یوتبری دررفت و آمد بود. فریدون شایان با اینکه در دهه پایانی زندگی خود دچار ضعف جسمانی بود به فعالیتهای خود در زمینههای مورد علاق خود ادامه میداد. او در سال 2012 میلادی در برنامهای به نام سیری در فلسفه که هر شنبه در رادیو همبستگی سوئد پخش میشد سخن میگفت.

نمایشنامهنویسی
فریدون شایان او در کارگاههای مربوط به نمایش و فیلم نیز فعال بود و در یک دهه آخر عمر خود این علاقهمندی را بهطور منظم پیگیری میکرد. او نمایشنامه جدال در ابهام را با نگاهی مدرن به نبرد رستم و اسفندیار در شاهنامه نوشت. فریدون شایان همچنین نمایشنامه دیگری نیز به عنوان بهشت در بهشت دارد که برگرفته از بخشی از کتابی به همین نام از خود فریدون شایان بود. نویسنده بسیار مورد علاقه فریدون شایان بود. او داستان حاجی آقای صادق هدایت را برای نمایشنامه تنظیم کرد که در شبی با نام «هدایت» در سال 2012 در آمفی تئاتر هالونبری در استکهلم روی صحنه رفت.

درگذشت
فریدون شایان در 31 دسامبر 2021 در بیمارستانی در استکهلم بر اثر کووید 19 درگذشت.