صنایع ایران / مهدی بهرامی

صنایع ایران: ظروف سفالین/ مهدی بهرامی

پدیدآور بهرامی،مهدی

تاریخ اثر، 1327.

موضوعسفال ایرانی

سفالگری - ایران

شرح[ 4] ، 126، [ 26] ص. مصور: مصور

ناشر  تهران: دانشگاه تهران

بَهْرامی، مهدی (1284-1330ش/1905-1951م)، باستانشناس نامدار ایرانی. او در تهران زاده شد و در خانوادهای فرهنگی پرورش یافت. آموزش ابتدایی و متوسطه را در تهران به پایان رساند و زبانهای کهن ایرانی را از هرتسفلد ـ که در ایران اقامت داشت ـ آموخت(نجمآبادی، 225؛ بهنام، 422). بهرامی مقالههایی دربارۀ هنر ایران منتشر میکرد و به گردآوری سکه و تکه سفالینههای کهن علاقهمند بود و گنجینۀ او مجموعۀ گرانبهای مطالعاتی را تشکیل میداد(همانجا؛ تابش، 186، 188؛ کونل، 625؛ نفیسی، 2-4).
بهرامی در مهرماه 1307/اکتبر1928 با گروه محصلان راهی شده به اروپا از سوی دولت به پاریس رفت(اطلاعات...، 38؛ صدیق، 69). او برای ادامۀ تحصیل، آگاهانه رشتۀ هنر و باستانشناسی را برگزید، و به دریافت دیپلم مدرسۀ لوور، و دکترا از دانشگاه پاریس نایل آمد(کونل، همانجا؛ اسناد...). وی در حین تحصیلات دانشگاهی در 1313ش/1934م به آلمان رفت و به بخش اسلامی موزۀ دولتی برلین پیوست و نزد نخبهترین مورخان هنر به عنوان دستیار افتخاری به آموختن و کار پرداخت. این همکاری تا پایان سال 1314ش تداوم یافت؛ در این سال همراه با گروه محققان این موزه در سومین کنگرۀ هنر و باستانشناسی ایران در سنپترزبورگ و مسکو شرکت کرد. بهرامی در این کنگره نتیجۀ مطالعات خود دربارۀ بازچینی کاشیهای زرینفام به دست آمده از دامغان(اکنون در موزۀ لوور) را براساس نوشتههای دورادور آن ارائه داد که سخت مورد توجه قرار گرفت(کونل، همانجا؛ نیزپوپ، IV/1677,1582 ؛ ورنوا، 53؛ بهرامی، 81-82).
بهرامی در 1316ش/1937م به ایران بازگشت و در دانشگاه تهران کرسی استادی باستانشناسی به او واگذار شد(بهنام، 423؛ مصطفوی، 432)و در همان سال همکاری خود را با موزۀ جدیدالتأسیس «ایران باستان» آغاز کرد و در سمت ریاستبخش اسلامی موزه با تقسیمبندی تمدن وفرهنگ کهن، میانی و متأخر، غرفهها را با منطق علمی تنظیم کرد. بهرامی به تشکیل موزۀ هنرایران دورۀ اسلامی اعتقاد داشت و طبقۀ دوم بنای موزه را به دوران اسلامی تبدیل کرد(اسناد؛ نفیسی، 3، 4). سرانجام، از آغاز سال 1328ش با تصویب هیئت دولت به مدیریت موزۀ ایران باستان ـ که عملاً آن را از پیش برعهده داشت ـ منصوب شد(اسناد).
بهرامی از آغاز کار در موزه به فعالیتهای میدانی باستانشناسی هدفمند پرداخت؛ از جملۀ آنها کاوش در شهر کاشان بود که با کشف کورههای سفالگری به مدارک مستندی دربارۀ مرکز ساخت سفالینهها درآنجا دست یافت(نک: بهرامی، 209-229). همچنین کاوش در تفرش و فراهان، و پراهمیتتر از آنها بررسی و کاوش شهر قدیم جرجان بود که به تألیف کتابی ارزشمند انجامید(نک: دنبالۀ مقاله؛ نیز اسناد). هدف او چنانکه خود مینویسد، پیشرفت کار موزه و کاوشهای علمی بود و نهایت سعی خود را به جا آورد تا موزۀ نوبنیاد ایران باستان در شمار مراکز مهم دانش دنیا به شمار آید و سبک کار علمی و اکتشافاتی که به دست ایرانیها صورت میپذیرد، موردنظر دانشمندان جهان قرار گیرد.
بهرامی درکنار خدمات موظف خود، به هنگام نیاز به متخصصی مجرب، مسئولیتهایی را میپذیرفت و گاه خود پیشقدم میشد که از مهمترین آنها پایهگذاری موزۀ آستان قدس رضوی، مطالعه و مرمت کاشیهای حرم حضرت معصومه(ع)، برگذاری نمایشگاههایی از آثار کهن ایران در موزۀ متروپولیتن نیویورک و موزۀ پاریس، بازگرداندن آثار باستانی ایران از موزۀ بریتانیا(همانجا؛ کونل، 625) و نیز تأسیس «بنگاه کاوشهای تاریخی ایران» با هدف حفاظت آثار به دست آمده در کاوشها را میتوان نام برد. سرانجام به پاس خدمات درخشان بهرامی در معرفی هنر و فرهنگ ایران به جهان، نشان درجه اول «سپاس» به وی اعطا شد(اسناد).